Poka – Yoke, hata düzeltme anlamına gelen Japonca bir terimdir. Üretim sürecinde insan hatasını ortadan kaldırmak ve ürün kalitesini iyileştirmek için tasarlanan bir süreci ifade eder. Poka – yoke, imalat veya hizmet endüstrisinde kullanılan, oldukça önemli bir tekniktir. Hata ve kusurların ortaya çıkmasını en baştan önlemeye odaklanır. Bu blog gönderisinde Poka – Yoke’nin nasıl ortaya çıktığına, nasıl kullanıldığına ve ne gibi faydalar sağladığına değineceğiz. Poka – Yoke Nedir? Poka – Yoke, insan hatalarını önlemek için herhangi bir süreç veya prosedüre uygulamak için kullanılan bir mekanizmadır. Poka – Yoke’nin nihai hedefi, bir işçinin bir görevi tamamlarken veya bir ürün üretirken hata yapma olasılığını azaltmak veya ortadan kaldırmaktır. Poka – Yoke, uyarı mekanizmaları ve kontrol mekanizmaları olmak üzere iki kategoriye ayrılır. Uyarı mekanizması, hata ve kusurların oluşmasını önlemek amacıyla uyarı verir. Kontrol mekanizması ise sürecin bir sonraki adımına geçmeyi engelleyerek hatanın baştan oluşmasının önüne geçer. Örneğin, bir sistem, mekanizmanın devreye sokulması için belirli bir vida tipinin kullanılmasını gerektirebilir. Doğru vida tipi kullanılmadığında mekanizmanın devreye sokulması mümkün değildir. Yani, kuruluşların süreci tamamlamak için öncelikle hatayı veya kusuru ortadan kaldırması gerekir. Poka – Yoke Nasıl Gelişti? Poka – yoke, 1960’lı yıllarda Toyota’da çalışan Japon mühendis Shigeo Shingo geliştirmiştir. Shingo, insan kaynaklı hatanın süreçlerde kusur oluşturduğunu düşünüyordu. Bu sebeple, kaliteli ürünlerin ortaya çıkmasını sağlamak ve insan hatası olasılığını ortadan kaldırmak için poka – yoke tekniğini geliştirdi. Poka-Yoke, doğru koşulların varlığını kontrol etmek için tasarlanmış bir süreçtir ve asıl amacı kusurları önlemektir. Sürecin başından sonuna kadar, doğru koşulların sağlanması amacıyla çok sayıda gözlem noktaları içerir. Kusurların ortaya çıktığı bir durumda Poka-Yoke, yanlışlığın tespit edilmesini ve düzeltilmesini kolaylaştırmak için bir dedektif işlevi görür. Böylelikle, kusur oluşmasına izin vermeden, süreçteki hataların mümkün olduğunca erken tespit edilmesi sağlar. Poka – Yoke Örnekleri Otomobillerde, sürücülerin hata yapmasını engellemek amacıyla güvenlik düzenekleri sağlayan poka – yoke vardır. Örneğin, bir sürücü aracı park ettikten sonra anahtarını çıkarmadan arabadan indiğinde, otomobil sürücünün anahtarı unuttuğuna dair işitsel bir uyarı verir. Sürücü uyaran sistem aslında bir poka – yoke mekanizması ile tasarlanmıştır. Otomobillerde, sürücünün kendisini yanlışlıkla kilitlememesi için anahtar kontakta ve kapalı durumdayken araba kapısının kilitlenmesinin önüne geçen bir kontrol mekanizması vardır. Bu, bir poka – yoke aracılığıyla sürücünün kendisini yanlışlıkla kilitlemesine yol açan hataları önlemek amacıyla tasarlanmıştır. USB ve benzeri bağlantı noktalarında, bağlantı yönü yanlış olduğunda cihazın zarar görmesini önleyen mekanizmalar bulunabilir. Bu mekanizmalar, USB kablosunun sadece doğru yönde takılmasına izin verir, ters yönde takıldığında bağlantı gerçekleşmez. Bu da cihazların ve portların korunmasına yardımcı olan bir Poka-Yoke örneğidir. Çamaşır makinalarında, makinanın kapağı eğer tam olarak kapatılmazsa su basmasını önlemek için makina kendini çalıştırmaz. Bu tür otomasyonlar, en başından itibaren herhangi bir hataya veya hatalı işleme izin vermemesi üzerine tasarlanmıştır. Bu sayede kullanıcıları öngörülemeyen hatalardan korur ve hata öncesi uyarı verir. Poka – Yoke Ne Zaman Uygulanır? Poka – Yoke, üretim süreçlerinde, operasyonal süreçlerde, günlük hayatta oluşabilecek potansiyel hataları önlemek amacıyla kullanılır. Poka – Yoke hataları önlemeye, insan hatası olasılığını azaltmaya ve süreç güvenilirliğini artırmaya yardımcı olur. Poka – Yoke Nasıl Uygulanır? Poka – Yoke’nin uygulanması oldukça kolaydır. Aşağıdaki adımları takip ederek kuruluşunuzda poke – yoke sürecini uygulayabilirsiniz. Sorunu ve Olası Hataları Belirleyin Her insan bazen hata yapabilir. Ancak, benzer hatalar devam ediyorsa burada insan hatası, ekipman veya süreçlerle ilgili bir sorun var demektir. Bu yüzden, sorunun nerede oluştuğunu belirleyin. Mevcut sorunu ve olası hataları belirlemek için ekibinizle beyin fırtınası, 5 Neden Analizi, FMEA gibi yöntemleri kullanabilirsiniz. Hataları Önlemek için Poka – Yoke Yöntemini Belirleyin Potansiyel hataları belirledikten sonra, bu hataların oluşmasını önlemek için poka-yoke’lar geliştirmeniz gerekir. Belirli bir sorun için en etkili poka-yoke kontrolünü seçmek önemlidir. Üretim sürecinde kritik bir adım tamamlanmadan önce sürecin devam etmesini engelleyen veya operatöre sürecin devam etmesi gerektiğini bildiren bir poka-yoke uyarısı entegre edebilirsiniz. Poka – Yoke Türünü Belirleyin Kullanabileceğiniz üç temel poka – yoke türü vardır. İletişim: Hataları belirlemek için boyut, şekil gibi fiziksel özellikleri kullanır. Sabit Değer: Bu türde belirli sayıda işlem veya eylem yapılmadığında operatörü uyarır. Sıra: Bir sürecin veya işlemin devam etmesi için olay sırasının izlenmesi gerekir. Poka – Yoke Yöntemini Uygulayın Poke – Yoke yöntemini uygulama aşamasına geçmeniz gerekir. Bu aşamada süreçlerinizde değişiklikler yapmanız, çalışanları eğitmeniz ve onlara gerekli olan kaynakları sağlamanız gerekir. Performansı Ölçün ve İzleyin Poka-yoke yöntemlerini uyguladıktan sonra, etkili olduklarından emin olmak için onları izlemeniz gerekir. Bu, meydana gelen hataların sayısını izlemeyi ve gerektiğinde poka-yoke yönteminde düzeltmeler yapmayı içerir. Poka – Yoke’nin Faydaları Poka – Yoke, çalışanlara ve işletmelere birçok fayda sağlar. Hataları sorunlara yol açmadan önce yakalar ve kusurları azaltmayı sağlar. Böylece kalitenin ve müşteri memnuniyetinin artmasını sağlar. Gecikmelere ve yeniden çalışmaya yol açan hataları önler. Bu sayede görevlerin tamamlanması için çalışanların ayırması gereken süreyi azaltmasına ve verimliliklerini artırmasına yardımcı olur. Görevlerin doğru bir şekilde yapılmasını sağlayarak kaza riskini azaltır. Böylece, yaralanmaları ve kazaları önleyerek güvenliği artırır. Süreçlerdeki hataların tanımlanması ve tekrarlarının önlenmesi amacıyla kullanılan yöntem, kusurları azaltarak yeniden işleme ihtiyacını ortadan kaldırır. Bu şekilde, işletmeler israfın önüne geçerek maliyet tasarrufu sağlar.
