Bir işletmeyi, ileriyi götürmenin en önemli adımlarından biri, israfı tespit etmek ve israfla mücadele etmektir. Muda, iş süreçlerindeki israfı ve verimsizliği azaltan faktörleri ortadan kaldırmayı hedefleyen bir iş felsefesidir. Muda ile ilişkili olan iki yaklaşım daha vardır. Bunlar, Mura ve Muri’dir. Blog yazımızda, Mura ve Muri’nin de tanımını yapacağız ancak daha çok Muda üzerinde duracağız. Mevcut süreçleri iyileştirip geliştirmek için Muda’nın 7 İsrafı ‘nın ne olduğunu ele alacağız. Muda Nedir? Muda, “atık” veya “savurganlık” anlamına gelen Japonca bir kavramdır. Yalın Üretim felsefesinin bir parçasıdır ve bir ürüne veya hizmete değer katmayan her türlü savurgan faaliyeti veya süreci belirlemek ve ortadan kaldırmak için kullanılır. Tasarım ve kullanılan malzemelerden üretim sürecine ve nihai ürünün teslimatına kadar üretimin tüm yönlerine bakar. Muda, atık yönetimindeki verimsizlikleri belirleyerek, kaynakları etkin şekilde kullanarak nasıl azaltılacağını veya ortadan kaldırılacağını gösterir. Muda’nın 7 israfı bulunur. Süreçlerde sürekli iyileştirmeler yaparak israfı azaltmak veya ortadan kaldırmak mümkündür. Mura Nedir? Mura, Japonca’da dengesiz yük anlamına gelir. Mura, sürekli değişen üretim planları ve dalgalanan müşteri talepleri ile başa çıkamayan işletmelerde sıkça karşılaşılan bir sorundur. Değişken koşullara ve müşteri ihtiyaçlarına uyum sağlayamayan işletmeler bu sorunla sık sık karşılaşırlar. Bu nedenle, süreçlerde uyum sağlamak ve standartları belirlemek önemlidir. Bu yüzden, süreçlerin standardize edilmesi ve düzenli olarak izlenmesi büyük bir öneme sahiptir. Örneğin, bir üretim hattında farklı işlemler arasındaki hız farkları, dengesizliği ortaya çıkarır. Mura’nın azaltılması, süreçlerin daha düzenli ve akıcı hale gelmesini sağlar. Bu da daha verimli bir çalışma ortamı yaratır. Muri Nedir? Muri, bir şirkette çalışan makine, ekipman, çalışan veya diğer birimlere kapasitesinden daha fazla yük bindirerek gereğinden fazla emek ve zaman harcamasını ifade eden Japonca bir terimdir. Daha kısa bir ifadeyle, Muri, çalışanlara ya da ekipmanlara aşırı yük bindirilmesini anlatır. Bu, performansı düşürür ve hata riskini artırır. İşçilerin ya da makinelerin kapasitesinin üzerinde çalıştırılması, performansı düşürür ve hata riskini artırır. Örneğin, bir çalışanı sürekli olarak aşırı yoğun bir tempoda çalıştırmak, hem verimsizlik yaratır hem de iş kazalarına neden olabilir. Muri, mevcut kaynakları etkin bir şekilde kullanamamaktan dolayı oluşan dengesiz ve aşırı yüklemenin bir sonucu olarak ortaya çıkar. Muri’nin önlenmesi, sağlıklı ve sürdürülebilir bir iş ortamını destekler. Muri ile Muda Arasındaki Fark Nedir? Muda, nihai ürüne veya hizmete hiçbir değer katmayan ve israf olarak kabul edilen herhangi bir faaliyeti ifade eder. Muda örnekleri arasında aşırı üretim, bekleme, nakliye, envanter, hareket ve kusurlar yer alır. Muri ise çok hızlı veya çok yavaş çalışmak gibi bir kişinin veya makinenin normal kapasitesinin ötesindeki herhangi bir faaliyeti ifade eder. Muri örnekleri arasında uzun saatler çalışmak, yetersiz kaynaklarla görevleri yerine getirmek veya belirli bir süre içinde çok fazla şey yapmaya çalışmak yer alır. Muda ile Kaizen Arasındaki Fark Nedir? Kaizen, “iyileştirme” veya “daha iyiye doğru değişim” anlamına gelen Japonca bir terimdir. Verimliliği artırmak ve israfı azaltmak için sürekli olarak küçük, artımlı iyileştirmeler yapma sürecidir. Muda ise Japonca’da “israf” veya “gereksiz çaba” anlamına gelen bir terimdir. Kaizen, süreçleri iyileştirmeye ve israfı ortadan kaldırmaya odaklanmaktadır. Kaizen, verimliliği artırmaya ve israfı ortadan kaldırmaya yönelik proaktif bir yaklaşımken, Muda, atık kaynaklarını belirlemeye ve ortadan kaldırmaya yönelik reaktif bir yaklaşımdır. İş Süreçlerinde Muda’yı Ortadan Kaldırmak Neden Önemli? Bir iş sürecindeki mudayı azaltmak, operasyonların iyileştirilebileceği alanları belirlemeye yardımcı olduğu için oldukça önemlidir. Bir işletme, gereksiz adımları ve faaliyetleri azaltarak ya da ortadan kaldırarak daha verimli hale gelebilir. Böylece, işletme zamandan ve paradan tasarruf etme imkanı bulur. Ayrıca, israfı anlamak, maliyetleri azaltabilecek ve müşteri hizmetlerini iyileştirebilecek yeni teknolojilerin veya süreçlerin tanıtılması gibi yenilik fırsatlarının belirlenmesine yardımcı olur. İsrafı anlamak, ek kaynakların gerekli olabileceği veya genel performansı iyileştirmek için süreçlerin düzene konulabileceği alanları belirlemeye de yardımcı olur. İşletmelerin Ortadan Kaldırması Gereken Muda’nın 7 İsrafı Nedir? Fazla üretim: Gerekenden fazlasını üretmek. Bekleme (Zaman Kaybı): Materyalleri, talimatları veya süreçleri beklemek. Taşıma: Ürünlerin, malzemelerin veya insanların gereksiz yere taşınması. Fazla İşlem: Çok fazla işlem süresi veya kaynağı kullanmak. Envanter: Elinizde çok fazla envanter olması. Hareket: İnsanların veya ekipmanın aşırı hareketi. Kusurlu Ürün: Hata yapmak veya müşteri gereksinimlerini karşılamayan ürünler üretmek. 1. Fazla Üretim İsrafı Fazla üretim, hemen ihtiyaç duyulmayan öğelerin savurgan üretimini ifade eder. Daha verimli olmak için savurgan uygulamaları azaltmayı veya ortadan kaldırmayı amaçlayan bir iş felsefesi olan Yalın üretim sisteminden bir kavramdır. İhtiyaçtan fazlasını üretmek, gerektiğinden daha hızlı üretim yapmak ve aşırı envanter tutmak fazla üretime sebep olur. Tam zamanında üretim yapmak, eldeki envanter ve hammadde miktarını en aza indirerek verimliliği artırır. Bu sayede, üretim taleple doğru orantıda gerçekleşir ve üretilen fazla stok miktarı azalır. Ayrıca talep analizi yaparak ve kalite kontrolünü iyileştirerek fazla ve kusurlu üretim miktarını azaltmak mümkündür. 2. Bekleme ( Zaman Kaybı) İsrafı Bekleme, üretimdeki gecikmeler nedeniyle boşa harcanan zamanı ifade eder. Makineler tam kapasitede çalışmadığında, süreçler verimsiz olduğunda veya kaynaklar düzgün yönetilmediğinde zaman kaybı ortaya çıkar. Şirketler bu gecikme kaynaklarını ortadan kaldırarak maliyetleri azaltma ve verimliliği artırma fırsatı elde eder. Otomasyon kullanarak normalde çok fazla manuel girdi veya çaba gerektiren görevleri otomatikleştirme imkanınız olur. Görevleri otomatikleştirmek, bekleme sürelerini azaltır ve verimliliği artırır. Ayrıca, mevcut süreçleri düzene koymak uygulanması gereken her şeyi adım adım belir. Bu, karmaşıklığı ortadan kaldırarak zaman kaybının önüne geçer. 3. Taşıma İsrafı Ürünlerin gereksiz yere taşınması Muda’nın 7 israfındandır. Taşıma, ürüne herhangi bir değer katmadığı ve gereksiz kaynak kullanımı olduğu için bir israf olarak kabul edilir. Ürünlerin gereksiz yere taşınması, verimsiz süreçler veya planlama eksikliğinden kaynaklanır. Bu tür atıklar, süreçleri optimize etmek ve gereken nakliye miktarını azaltmak için daha iyi planlama yaparak önlenebilir. 4. Fazla İşleme İsrafı Fazla işleme, değer katmayan bir faaliyete çok fazla çaba sarf edilmesidir. Bu, gereksiz süreçleri, gereksiz testleri, aşırı tasarımı veya doğrudan müşteriye yardımcı olmayan diğer faaliyetleri içerir. Aşırı işleme zaman, para ve kaynak israfına neden olur. Bu, kalitesiz ürün veya hizmetlerin ortaya çıkmasına neden olur. Ayrıca artan maliyetlere, daha uzun tedarik sürelerine ve müşteri memnuniyetinin azalmasına neden olur. Sürece değer katmayan ve gereksiz olan tüm adımları belirleyip ortadan kaldırmak, fazla işlemenin önüne geçer. Ayrıca, süreçleri düzenli olarak değerlendirmek, fazla işlem yapılan alanların belirlenmesine ve bunların ortadan kaldırılmasına yardımcı olur. 5. Envanter İsrafı Eldeki fazla stok kullanılmadığında veya satılmadığında, envanter israfı olarak adlandırılır. Bu israf, stok miktarı mevcut talebi aştığında meydana gelir ve stokun taşınmamasına veya satılmamasına neden olur. Bunu önlemek için, işletmeler stok seviyelerini takip etmeli ve fazla veya eksik stok yapmamalarını sağlamak için siparişlerini buna göre ayarlamalıdır. Ayrıca işletmeler, stok seviyelerini daha iyi takip etmelerine ve daha verimli sipariş vermelerine yardımcı olabilecek envanter yönetimi çözümlerini de araştırmalıdır. 6. Hareket İsrafı Hareket israfı, üretilen ürün veya hizmete değer katmayan her türlü eylem veya süreci kapsar. Bilgi toplamak için verimsiz süreçler, montaj veya paketleme için gereksiz hareket ve malzemelerin aşırı kullanımı, hareket israfına örnektir. Bu tür savurgan faaliyetler, üretim sürecine yalnızca zaman ve maliyet eklemekle kalmaz, aynı zamanda çalışanların aşırı yorulmasına da sebep olmaktadır. 7. Kusurlu Ürün İsrafı Kusurlu ürün israfı, etkin bir kalite kontrol süreci uygulanarak azaltılabilir. Bu süreç, ürünlerin üretimin farklı aşamalarında test edilmesinin yanı sıra nihai ürünün sevk edilmeden önce muayene ve test edilmesini içerir. İşletmeler, tüm ürünlerin gerekli kalite standartlarını karşılamasını sağlayarak, üretilen kusurlu ürün miktarını ve nihayetinde bunlardan kaynaklanan atık miktarını azaltabilir. Ayrıca, işletmeler kusurlu ürünlerden kaynaklanan israfı daha da azaltmak için otomasyona ve robotiklere yatırım yapmayı tercih edebilir. Muda’nın Ortadan Kaldırılmasının Faydaları Muda’nın ortadan kaldırılması süreç performansını ve sonuçları farklı şekillerde iyileştirmeyi sağlar: Bir görevi bitirmek veya yeni bir ürün üretmek için gereken zaman ve kaynağı azaltarak verimliliği artırır. Gereksiz harcamaları ortadan kaldırır. Böylece, işletme maliyetlerini ve kaynak israfını azaltır. Arızaları, hataları ve kusurları azaltarak güvenilirliği, kaliteyi ve müşteri memnuniyetini artırır. Muda’nın ortadan kaldırılması, şirkette sürekli iyileştirme kültürü yaratmaya yardımcı olur. Süreçlerdeki Muda’yı tespit etmek ve ortadan kaldırmak çalışanların problem çözme yeteneklerini ve öğrenme kapasitesini geliştirir. Muda’yı Tespit Etmenin Yolları İşletmeler, iş süreçlerindeki israfı tanımlamak için çeşitli teknik ve yaklaşımlardan yararlanabilirler: Değer Akışı Haritalama Bir sürecin başından sonuna kadar malzeme, ürün, bilgi ve değer akışını görselleştiren bir araçtır. Bu yöntem, ürün ya da hizmetin müşteriyle buluştuğu noktaya kadar olan süreçte, değer katan ve değer katmayan faaliyetleri belirler. Gemba Yürüyüşleri Gemba, üretim veya hizmetin gerçekleştiği yere gidip iş süreçlerini gözlemlemeyi içeren bir yöntemdir. Sorunları veya iyileştirme fırsatlarını belirlemeye yardımcı olur. Süreç Gözlemi ve Analizi Kontrol listeleri, grafikler, çizelgeler, sayaçlar ve zamanlayıcılar gibi çeşitli araçlarla sürecin performansı hakkında veri ve bilgi toplamaya dayanan bir yöntemdir. Sürecin mevcut durumunu değerlendirmeyi ve süreçteki aksaklıkları veya uyumsuzlukları tespit etmeyi sağlar. Muda’yı Ortadan Kaldırma Stratejileri İşletmeler, iş süreçlerindeki israfı azaltmak veya ortadan kaldırmak için bazı metodolojileri kullanabilirler: Kanban Sistemleri Kanban, kart, pano gibi görsel sinyallar aracılığıyla süreçlerdeki malzeme, ürün veya bilgi akışını kontrol etmeye yardımcı olur. Tam Zamanında Üretim (JIT) Tam zamanında üretim, üretimi müşteri talebine göre yapar. Sadece ihtiyaç olanı, talep edildiğinde ve talep edilen miktarda üretilmesini sağlayan bir sistemdir. İşletmeler, yukarıdaki metodolojileri uygulayarak aşırı üretim, bekleme, stok ve düzeltme gibi Muda’ları ortadan kaldırabilir. Muda’yı Ortadan Kaldırma Stratejilerini Nasıl Uygulayabilirsiniz? Bu stratejileri uygulamaya yardımcı olacak bazı adımlar mevcuttur. Bu adımlar aşağıdaki gibidir: Değeri tanımlamak: Müşterilerinize sunduğunuz değer nedir? Değer akışı haritasını çıkarmak: Müşterilerinize nasıl değer katarsınız? Atık kaynaklarını belirlemek: atık sürecin neresinde meydana geliyor? ne gibi etkiler yaratıyor? İyileştirme fırsatlarını önceliklendirmek: Değer dağıtımınız üzerinde en fazla etkiye sahip olan atık kaynakları nelerdir? Hangi atık kaynaklarının ortadan kaldırılması en kolay veya en zorudur? İyileştirme eylemlerini uygulamak: israfı ortadan kaldırmak için Muda’yı ortadan kaldırma stratejilerini nasıl uygulayabilirsiniz? Süreci gözden geçirmek ve iyileştirmek: iyileştirme eylemleri ne kadar etkili oldu? Sonuçları ve faydaları nelerdir? Sürekli İyileştirme Çözümü oneri.io, işletmelerin sürekli iyileştirme ve yalın üretim süreçlerini kolay bir şekilde yürütmesini ve takip etmesini sağlayan dijital bir platformdur. Ekipler, platforma web veya mobil cihazları üzerinden erişebilirler. Böylece, zaman ve mekandan bağımsız olarak her türlü iyileştirme sürecini kolaylıkla takip edebilirler. oneri.io, altı farklı modüle sahiptir. Bu modüller, işletmelerin sürekli iyileştirme, OPEX, İSG, üretim ve kalite birimlerinin yürüttüğü iş süreçleri için ortak bir çalışma alanı oluşturur. oneri.io bünyesinde yer alan modüller aşağıdaki gibidir: Öneri Sistemi Kaizen Ramak Kala Raporlama 5S Denetim Yönetimi Öğrenilmiş Ders Aksiyon Yönetimi Daha fazla bilgi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
